Жергілікті соттардың сот төрелігінің жүзеге асыру жұмыстарын қорытындылау жиыны өтті

Түркістан облыстық сотында 2024 жылдың 9 айында жергілікті соттардың сот төрелігінің жүзеге асыру жұмыстарын қорытындылау бойынша кеңейтілген кеңес өткізілді. Кеңес жұмысына Түркістан облыстық соттың төрағасы А.Сұлтанов, сот алқаларының төрағалары, облыстық соттың судьялары, аудандық және оған теңестірілген соттардың төрағалары мен судьялары, сондай-ақ, Сот әкімшілігінің Түркістан облысы бойынша Департамент және сот Әкімшілерінің басшылары мен мамандары қатысты. Кеңейтілген кеңес шеңберінде, облыстық соттың алқа төрағалары мен міндеттерін атқарушылары Т.Оңғарбаевтың, Н.Биболовтың, А.Байтурованың және Сот әкімшілігінің Түркістан облысы бойынша департамент басшысы А.Апбастың аудандық соттардың материалдық-техникалық жағынан қамтылу жағдайына баяндамалары тыңдалды. Судья А.Жаңбырбаева судьялардың іс-әрекетіне шағымдарды қарау тобының жұмыс қорытындылары жөнінде ақпаратты қатысушылардың назарына жеткізді. Азаматтық істер бойынша татуластыру (медиация) рәсімдерін қолдану бойынша атқарылған жұмысы жөнінде облыстық сот судьясы М. Арапов баяндама жасап өтті.

Жиналыс жұмысын қорытындылай келе, облыстық соттың төрағасы А.Сұлтанов сот төрелігінің сапасын жақсарту, судьялар мен кеңсе қызметкерлерінің кәсіби деңгейін арттыру, соттардың жариялылықпен ашықтығын қамтамасыз ету бағытында және ағымдағы жылдың екінші жартыжылдығында атқарылуы тиіс жұмыстар бойынша нақты тапсырмалар жүктелді.

Кеңейтілген кеңес марапаттау рәсімімен жалғасып, 25 қазан – Республика күні мерекесіне орай, судьялар мен сот қызметкерлері төсбелгілер, құрмет белгілері, құрмет грамоталары мен алғыс хаттары табысталды. Сот төрелігі – құқықтық мемлекеттің маңызды құралы болып табылатын, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауға және әділ сот шешімдерін шығарып, құқықтық тәртіпті сақтауға бағытталған заңды процесс. Бұл ұғым сот органдары арқылы жүзеге асырылатын әділеттікті, заңдылықты қамтамасыз ету жүйесін білдіреді. Сот төрелігі келесі маңызды принциптерге негізделеді: Тәуелсіздік – сот билігі басқа билік тармақтарынан (атқарушы және заң шығарушы биліктен) тәуелсіз болуы керек, бұл әділ және бейтарап шешім қабылдауға мүмкіндік береді. Әділеттілік – әрбір азаматтың өз ісі бойынша әділ сот шешімін алуға құқығы бар. Жариялылық – сот процесі ашық болуы тиіс, егер бұл заңда көзделген жағдайларда шектелмесе. Заңдылық – сот шешімдері тек заң негізінде қабылдануы керек. Құқықтар мен бостандықтарды қорғау – азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау және қалпына келтіру. Сот төрелігін жүзеге асырудың мақсаты – азаматтардың заң алдындағы теңдігін сақтау және заңға қайшы келетін әрекеттердің салдарын әділ бағалау арқылы қоғамда құқықтық тәртіпті сақтау.

“Жергілікті сот” – белгілі бір әкімшілік-аумақтық бірліктің деңгейінде жұмыс істейтін сот. Ол заң бойынша өз құзыретіне кіретін істерді қарайды және шешім шығарады. Жергілікті соттарға азаматтық, қылмыстық, әкімшілік істерді және өзге де дауларды қарауға арналған соттар жатады. Жергілікті соттар әр елде түрліше аталып, олардың құрылымы мен өкілеттігі әр мемлекетте ерекшеленуі мүмкін. Сот төрелігін жүзеге асыру – қоғамда заң мен тәртіпті сақтауды, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды, әділдікті қамтамасыз етуді мақсат ететін мемлекеттік қызмет түрі. Ол соттар арқылы азаматтық, қылмыстық, әкімшілік және басқа да істер бойынша әділ шешімдер қабылдауды білдіреді. Сот төрелігінің негізгі қағидалары мыналардан тұрады: Заң алдындағы теңдік – барлық азаматтар, ұйымдар, мекемелер заң алдында тең құқықтарға ие болуы тиіс. Тәуелсіздік және бейтараптық – соттар заңды ешбір қысымсыз, тәуелсіз түрде жүзеге асырады. Ашықтық және жариялылық – сот істерінің ашық түрде қаралуы, сот отырыстарының көпшілігі көпшілікке қолжетімді болуы. Заңның үстемдігі – соттар заңның сақталуын қамтамасыз етіп, қоғамдағы әділдік пен тұрақтылықты қолдайды.

Қазақстанда сот төрелігін жүзеге асыру Конституциямен және басқа заңдармен реттеледі, ал сот жүйесі үш деңгейлі құрылымда (аудандық, облыстық және Жоғарғы Сот) жұмыс істейді.

Сот міндеті – заңның үстемдігін қамтамасыз ету, қоғамда әділеттілікті қолдау және азаматтардың құқықтарын қорғау. Сот әділ шешім шығарып, адамдар арасындағы дауларды шешу, қылмыстық істер бойынша әділ үкім шығару және заңның орындалуын қадағалау арқылы құқықтық тәртіпті қолдайды. Соттардың негізгі міндеттері: Құқықтық қорғау: Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау. Құқық қолдану: Заңдарды дұрыс қолдану және түсіндіру. Әділдік: Даулы мәселелерде әділ шешім шығару. Жазалау: Құқық бұзғандарды жазалау және заңды жауапкершілікке тарту. Бейбітшілік сақтау: Қоғамда тұрақтылықты сақтау үшін дауларды бейбіт жолмен шешуге ықпал ету. Сот жүйесі арқылы мемлекет азаматтарының құқығын қорғап, заңның әділ орындалуын қамтамасыз етеді. “Сот қызметі” – бұл соттар мен сот органдарының құқықтық мәселелерді шешудегі кәсіби қызметі. Сот қызметінің мақсаты – заң бұзушылықтарды қарау, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қорғау, заңдылықты, әділдікті қамтамасыз ету. Сот қызметіне сот отырыстарын жүргізу, дәлелдерді қарау, шешім қабылдау, жаза тағайындау немесе ақтау сияқты әрекеттер жатады. Қазақстанда сот жүйесі бірнеше деңгейден тұрады, олар:  Аудандық және қалалық соттар – алғашқы инстанциядағы істерді қарайды.

Облыстық соттар – аудандық соттардың шешімдеріне апелляциялық шағымдарды қарайды. Жоғарғы Сот – Қазақстандағы ең жоғары сот органы, апелляциялық және қадағалау тәртібінде істерді қарайды. Сот қызметі заң шеңберінде әрекет етуі тиіс, бұл сот билігінің тәуелсіздігі мен объективтілігін қамтамасыз етеді.

Ақпарат https://alashaqparat.kz/ сайтынан алынды