Пробация есебінде тұрған азаматтармен кездесу өткізілді

Қазығұрт аудандық полиция бөлімінің бастығы Алмас Серікбаевтың басшылығымен пробация қызметң бойынша есепте тұрған тұлғалармен кездесу өткізді. Кездесуге пробация қызметі жеке құрамы және есепте тұрған қоғамнан оқшаулаумен байланысты емес жаза түріне сотталған тұлғалар қатысты.

Жиналыс барысында пробация қызметінің бастығы Асхат Нұрзатұлы Байтен есепте тұрған тұлғалардың жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтарын жасауының алдын алу және олардың түзелу жолына түсуіне ықпал жасау мақсатында ағымдағы жылы атқарылған жұмыстар туралы, сонымен қатар сотталғандар тарапынан қайта қылмыс жасау деректері, жазаны өтеу ережесін қаскөйлікпен бұзуға жол берген сотталғандарға қатысты қолданылған шаралар және өзге де атқарылған жұмыстары туралы баяндады.

Жиналыс соңында полиция бөлімінің басшысы есепте тұран тұлғалармен заң бұзушылықтарға бармау, жазаны өтеу ережесін бұзбау және адал болу туралы сұқбат жүргізіп, пробация қызметіне бірқатар ұсыныстарын айтты.

Өткізілетін барлық іс – шаралар бір мақсатты көздейді — қылмыстың қайталануын болдырмау мақсатында жергілікті атқарушы органдар бас бостандығынан айыру орындарынан босатылатын адамдарға босатылғаннан кейін оларды түзету және қайта әлеуметтендіру үшін алғышарттар жасайтын кешенді әлеуметтік-құқықтық көмек көрсету және қолдау көрсету.

Қазақстан Республикасының өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде бекітуі, оның ең жоғары құндылықтары адам, оның өмірі, құқықтары мен бостандықтары болып табылады (Қазақстан Республикасы Конституциясының 1-бабы) қоғамның әрбір мүшесінің лайықты өмір сүру жағдайларын қамтамасыз ету саласындағы құқықтық тетік пен атқарушы билікке белгілі бір міндеттемелер жүктейді.

Отандық заңнамаға сәйкес Адамның бас бостандығынан айыру орындарында болуы не пробация қызметінің есебіндегі жай-күйі оны өмірлік қиын жағдайға тап болған адам ретінде айқындайды. Демек, бұл ереже мемлекеттік органдардың да, қоғамның да олардың әлеуметтенуіне көмек көрсету қажеттілігін анықтайды. Осы мақсаттарға қол жеткізу пробация субъектілерінің (өз құзыреті шегінде әрекет ететін мемлекеттік органдар, сондай-ақ азаматтар, қоғамдық бірлестіктер және өзге де заңды тұлғалар) әлеуметтік қызметтерді тиімді көрсетуге бағытталған кешенді шараларды іске асыруды көздейді. Бас бостандығынан айыруға сотталған адамға қатысты әлеуметтендіру шараларының дамуына пробация институтын Ұлттық қылмыстық-атқару жүйесіне енгізу айтарлықтай әсер етті. Пробация сотталғандардың қылмыстық мінез-құлқын төмендетуге бағытталған құрал ретінде көптеген шет елдерде белсенді қолданылады. Қазақстанда пробация нысандарының бірі қылмыстық-атқарушылық құқықтық қатынастар орбитасына енген адамдарға қолдау көрсетуді көздейтін әлеуметтік-құқықтық көмек болып табылады.

Қылмыстық-атқару тетігінің ішінде қалған адамдарды әлеуметтендіру және әлеуметтік бейімдеу мәселелері стратегиялық сипаттағы ұлттық құжаттарда, атап айтқанда “Ұлт жоспары — 100 нақты қадам” бағдарламасында 33 қадам түрінде көрініс тапты: “бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған және пробация қызметінің есебінде тұрған азаматтарды әлеуметтік оңалтудың тиімді жүйесін құру. Мұндай азаматтар үшін әлеуметтік оңалтудың кешенді стратегиясын және арнаулы әлеуметтік қызметтер стандартын әзірлеу”. Бас бостандығынан айыру орындарында жазасын өтеп жатқан сотталғандарды және пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарды өмірлік қиын жағдайға тап болған азаматтар ретінде тану Мемлекеттік органдардың да, қоғамның да олардың әлеуметтенуіне көмек көрсету қажеттілігін алдын ала айқындайды. Осы мақсаттарға қол жеткізу пробация субъектілерінің әлеуметтік қызметтерді тиімді ұсынуына бағытталған кешенді шараларды іске асыруды көздейді.

Қазіргі заманғы отандық пробация жүйесі сотталған адамдардың одан әрі қылмыстық мінез-құлқына жол бермеу мақсатында оларды қайта әлеуметтендіру жөніндегі шараларды жүзеге асыруға баса назар аударады, осылайша олардың жаңа қылмыстық құқық бұзушылықтар жасауының алдын алуға ықпал етеді. Көптеген шет мемлекеттердегідей, пробацияның қазақстандық моделі сотқа дейінгі тергеп-тексеру сатысынан бастап құқық бұзушыны бас бостандығынан айыру орындарынан босату кезеңіне дейінгі өз қызметін көздейді. Демек, пробация институтын тек қылмыстық-құқықтық ықпал ету шараларының бірі ретінде қарастыру қате.

Пробация институтын Ұлттық қылмыстық-атқару жүйесіне енгізу сотталушыға қатысты әлеуметтендіру шараларының дамуына айтарлықтай әсер етті. Пробация сотталғандардың қылмыстық мінез-құлқын төмендетуге бағытталған құрал ретінде көптеген шет елдерде белсенді қолданылады. Қазақстанда пробация нысандарының бірі қылмыстық сот төрелігі орбитасына кірген адамдарға қолдау көрсетуді көздейтін әлеуметтік-құқықтық көмек болып табылады.

Пробациялық тетіктің отандық құқық қолдану қызметі бас бостандығынан айыруға сотталғандарды әлеуметтендіру процесіне қатысатын мемлекеттік органдардың нәтижелілігін арттыруға, әлеуметтік қолдау көрсетудің түрлі инновациялық әдістерін іздеуге, үкіметтік емес ұйымдарды оңалту қызметіне белсенді тартуға, сотталғандарды қоғамға қайта кіріктіру үшін мемлекет пен қоғамның өзара іс-қимылын күшейтуге байланысты белгілі бір мәселелерге ие.

Ағымдағы жылы алғаш рет облыс мәслихаты қиын өмірлік жағдайға тап болған сотталғандарға босатылғаннан кейін 2 АЕК мөлшерінде біржолғы материалдық көмекке ақшалай қаражат (тәуліктік жәрдемақы) бөлу мәселесін қарады. Бүгінгі таңда 1, 738 млн.теңге (252 адам) бөлінді.

Босатылғаннан кейін сотталғандарды жұмысқа орналастыру үшін 2023 жылы әлеуметтік кәсіпкерлік субъектілерінің тізіліміне 23 субъект енгізілді, бұл өткен жылдан 43,594-ке артық (2022 жылы 10 субъект).

Сотталғандардың құқықтарын жақсарту және жинақталған нәтижелерді енгізу үшін пилоттық жобаны іске асыру барысында “Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне бас бостандығынан айыру түрінде және босатылғаннан кейін жазасын өтеп жатқан адамдарды қайта әлеуметтендіру мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы”салыстырмалы кесте дайындалды. ҚАЖ Комитеті осы түзетулерді заңға тәуелді актілер енгізетін болады.

Қылмыстық-атқару жүйесі мекемелері әкімшілігінің пробация субъектілерімен бас бостандығынан айыру орындарынан босатылатын сотталғандарды қайта әлеуметтендіру бөлігінде өзара іс-қимыл алгоритмдері дайындалды.

Айта кету керек, пилоттық жоба оң нәтиже көрсетті. Сотталғандармен ұшқыш шеңберінде сындарлы іс-шаралар өткізілгеннен кейін қайталама қылмыстар жасау саны азайды (92-ден 77-ге дейін).

Тұтастай алғанда, жобаның жұмысы мен оның бастамалары пенитенциарлық жүйенің тиімділігін арттыруға, сотталғандардың конституциялық құқықтарын қамтамасыз етуге, оларды оңалтуға және түзету жолына берік тұрған адамдарды қоғамға қайтаруға бағытталған.

Түркістан облысы ПД баспасөз қызметі